Con người ta vốn đầy khiếm khuyết; hãy tha thứ lỗi lầm của nhau, đó là luật tự nhiên trước nhất.
Voltaire

Ỷ Thiên Đồ Long Ký là một tác phẩm xuất sắc của nhà văn Kim Dung với rất nhiều nhân vật đa dạng về tính cách, khác biệt về số phận và trái ngược về kết cục. Trong số đó, xét về tuổi tác và xuất xứ thì Tống Thanh Thư có nhiều tương đồng với nhân vật chính Trương Vô Kỵ. Đã có nhiều người bình luận về nhân vật chính Trương Vô Kỵ. Bài viết này đi sâu về số phận nhân vật Tống Thanh Thư. Bởi quá trình trượt dốc của Tống Thanh Thư mang trong mình nhiều diễn biến tâm lý vượt ra ngoài sự suy đoán của độc giả. Đồng thời, sự sa ngã của họ Tống cũng mang nhiều hàm nghĩa nhân văn sâu sắc, rất đáng được suy xét từ nhiều góc độ…

Nếu như trường thiên tiểu thuyết Tiếu Ngạo Giang Hồ là một bản giao hưởng hùng vĩ với bao cung bậc cảm xúc ngập tràn thì những nhân vật độc đáo trong khúc nhạc Tiếu Ngạo chính là những nốt nhạc thăng trầm tạo nên những những ấn tượng hằn sâu trong ký ức người đọc. Trong số đó, nhân vật trưởng môn Hoa Sơn Kiếm phái Nhạc Bất Quần là một trong những điểm nhấn độc đáo bậc nhất.

“Mạc sầu tiền lộ vô tri kỷ - Thiên hạ hà nhân bất thức quân”
- Cao Thích

Kẻ phụng hiến toàn phần cho tình yêu đã ít thấy. Kẻ hận tình đến cùng cực thì còn khó kiếm hơn. Trong số những nhân vật của Kim Dung, chỉ duy nhất có một nhân vật đạt đến cảnh giới cao nhất của sự cuồng si về tình và cũng chìm xuống tầng sâu nhất của sự hận tình, đó chính là Xích Luyện Tiên Tử Lý Mạc Sầu.