Thiền Vipassana là một phương pháp để giúp chúng ta có được một đời sống nội tâm lành mạnh, an lạc. Sự an lạc nội tâm được gia tăng tùy theo sự tiến triển của cá nhân về mặt tâm linh. Đức Phật đã tìm thấy lại phương pháp này trong lúc thiền định một cách sâu xa. Ngài đã giác ngộ và giải thoát trong phương pháp này. Với lòng từ bi và tình thương vô biên, Ngài đã chỉ dẫn pháp môn này để giúp chúng sinh thoát khổ.

Sự tiến bộ trong lúc hành thiền Vipassana không đo lường bằng bao nhiêu khóa học, bao nhiêu năm thực hành, mà là sự bình thản, an lạc của chúng ta trong cuộc sống hàng ngày. Bạn gặt hái được lợi ích của thiền Vipassana ngay trong hiện tại.

Các giá trị của thiền Vipassana khi áp dụng vào cuộc sống:

• Nhờ sự cần mẫn, chăm chỉ, kiên nhẫn được phát triển khi thiền, nên trong công việc giảm thiểu được những nóng vội, những quyết định chóng vánh để rồi sai lầm nghiêm trọng.
• Người hành thiền tâm tỉnh táo, sáng suốt hơn, khi đó họ trở nên nhạy bén, có khả năng hiểu rõ những tình trạng ở nhiều mức độ khác nhau, hiểu được các điều kiện hiện tại và cần khắc phục thế nào để đủ các điều kiện đưa tới thành công trong tương lai.
• Công việc thường đem đến sự căng thẳng, ức chế, thiền cũng đem lại sự thư giãn đáng kể ngay cả cho các thiền sinh mới, tuy nhiên thiền giúp tìm ra nguyên nhân gốc của sự căng thẳng, thông thường là do phải làm việc quá khả năng, hoặc do sự dính mắc, tham đắm kết quả công việc – Tham, hoặc do sự thúc đẩy của cái Tôi bản Ngã – Si mê .
• Thiền sinh giảm bớt được sự chán ghét và tham đắm, không hành động do bị cảm giác nhất thời chi phối sẽ nhận biết sự việc một cách khách quan hơn và như vậy cải thiện được quá trình giải quyết các vấn đề.
• Kinh nghiệm được sự an lạc chân thật của tinh thần, thực sự hưởng được thứ hạnh phúc nội tại không phụ thuộc ngoại cảnh nên không nắm giữ hay nổi giận với ngoại cảnh, và cảm nhận được hạnh phúc thông qua việc giảm bớt bản ngã. Anh ta/cô ta an ổn với thân tâm họ, bên ngoài chỉ là 1 đối tượng mờ, không đủ sức cuốn dòng cảm xúc và suy nghĩ của họ rời khỏi hiện tại, nên thiền sinh sống giữa dòng đời nhưng họ có cuộc sống nội tâm riêng an ổn của họ. Khi cần nghĩ và quyết định, họ quyết định với tâm bình an, khi đủ bình tĩnh chứ không quyết định do những xúc cảm mạnh mẽ nhất thời bị thúc đẩy bởi phiền não Tham, Sân, Si.
• Học thiền là học Quan Sát Khách Quan các hiện tượng Thân, Tâm mình, khi đó tư tưởng xấu, quan điểm bất thiện được quan sát, nghiên cứu ngay khi nó mới xuất hiện, bằng cái nhìn (bằng tâm) cẩn thận nhưng thư giãn, chi tiết nhưng khách quan, kiên nhẫn nhưng công bằng, tỉ mỉ nhưng khôn khéo thì cái xấu bất thiện không thể “bùng nổ” thành lời nói hay hành động xấu được. Cái xấu thường có 1 bề ngoài khá dễ thương nhưng nó sẽ không thể lừa được 1 đôi mắt tâm với phẩm chất như nói trên, và rồi nó sẽ dần lui bước . Khi có 1 tư tưởng khó chịu hay dễ chịu phát sinh, ta hay biết chúng và tự nhủ “1 tâm giận dữ đang có mặt” , không đồng hóa chúng là mình, thư giãn quan sát không mong chúng biến đi hay dính mắc vào chúng, thế là…tâm giận dữ mất dần năng lực của nó.
• Tâm thanh thản, nhẹ nhàng, nhiều thiện tâm giúp ích cho ta thêm sức khỏe (hiệu quả phụ của Thiền)
• Hành thiền là một cách thức phục vụ xã hội tích cực, bởi người hành thiền Vipassana khởi đầu bằng việc giữ giới (5 giới hoặc 8 giới) đem đến sự an toàn cho người khác và xã hội, sau nữa tâm thiền sinh bình lặng và hiểu biết sẽ giúp chữa lành những vết thương tâm của người khác, và làm dịu xuống sức nóng của các cuộc cãi vã. Một tập thể/xã hội muốn có được sự bình ổn thì những quyết định cần được đưa ra từ những cái tâm bình ổn, ít ích kỷ, giàu tình thương bình đẳng và những phẩm chất tâm ấy được xây dựng rất bền vững từ Thiền Vipassana.

Vipassana là một phương pháp có đường lối thực tiễn. Không những nó giúp ta bình thản trước những thăng trầm của cuộc đời, mà còn cho ta một xã hội an lạc. Vipassana không những giúp ích cho từng cá nhân, mà còn có thể giúp cho cả một cộng đồng. Đây là nghệ thuật sống, nơi đây chúng ta học sống hòa bình với chính mình và hòa hợp với tất cả mọi người. Tóm lại, đặc điểm đặc thù của Vipassana là:

• Đây là một phương pháp có tính cách phổ thông, ai ai cũng có thể thực tập, không kể đất nước nào, tôn giáo nào, thành phần nào…
• Đây là phương pháp đánh thẳng vào những vẩn đục trong vô thức, phá vỡ những lớp vỏ si mê, hàng rào giữa ý thức và vô thức.
• Không có sự tưởng tượng thánh thần nào, không trì tụng thần chú. Chỉ bắt đầu nhận diện sự thật của thân và tâm, từ thô đến tế, và nhận diện được Sự thật hằng hữu nơi mình.
• Đây là cách hành thiền có tính cách cá nhân, với sự cảm nhận riêng biệt của mỗi người. Do đó, ta nên tự bước đi trên đường. Trong pháp môn này, không ai có thể làm thế cho ai; như vậy, không có sự sùng bái thái quá về bậc thầy.

Với phương pháp này, chúng ta gặt hái được nhiều lợi ích cho chính bản thân mình, và để trở nên một công dân toàn vẹn.

Hướng dẫn hành thiền Anapana 10 phút - Thiền sư S.N. Goenka